♥ Koroner arter hastalığı (Kalp damar hastalığı) nedir?
“Koroner” dediğimiz kalbi “besleyen damarlar” daralır veya tıkanırsa, kalbe giden kan azalır. Bu durum “koroner arter hastalığı” olarak adlandırılır. Kan akımı azaldığında kalp yeterince oksijen alamaz — buna “iskemi” denir. Kan akımı tam olarak tıkandığında ortaya çıkan tablo akut kalp krizi tablosudur ve acil müdahale edilmezse sonuçları ölümcül olabilmektedir.

♥ Hangi şikayetler olur?

• Göğüste sıkışma, baskı, yanma hissi (özellikle sol göğüste)
• Göğüs şikayetinin kollar, çene, sırt gibi bölgelere yayılması
• Eforla artan göğüs rahatsızlığıNefes darlığı (özellikle egzersizle)
• Terleme, mide bulantısı, halsizlik
• Bazı hastalarda tipik belirtiler olmayabilir, özellikle kadınlarda, yaşlılarda veya diyabetlilerde tüm şikayetler kalp hastalığı açısından değerlendirilmelidir.

♥ Hastalığın tipi: kronik mi, akut mu? (Uzun süreli mi, ani mi?)

• Kronik koroner sendrom (stabil koroner hastalık): Göğüs ağrıları zamanla ortaya çıkar, genellikle eforla başlar, istirahatle düzelir. Tıkanma yavaş yavaş olduğu için belirtiler olduğunda elektif şartlarda anjiyografi ile tanı ve tedavi yapılır.

• Akut koroner sendrom: Ani damarda kapanma (ölümcül tıkanma) ile gelen durumlardır.  (örneğin kalp krizi). Acil anjiyografi işlemi ile hastada tıkalı olan sorumlu damar açılır.

♥ Tanı nasıl koyulur?
Tanı, hastanın şikayeti, risk faktörlerine bakılarak yapılan bazı testlere göre konulur. 
Bazı yaygın testler:

• Elektrokardiyografi – kalp grafisi (kalbin elektrik aktivitesi)
• Kan testleri (kalp enzimleri, lipid profili, kan şekeri vb.)
• Efor testi / stres testi, miyokard perfüzyon sintigrafisiKalp görüntüleme (koroner BT anjiyo (sanal anjiyo)
• Anjiyografi (damar içine kontrast verilerek damarların görüntülenmesi)

♥ Risk faktörleri çok önemlidir.
Koroner arter hastalığı gelişme ihtimalini artıran unsurlar:

• Sigara
  • Hipertansiyon (yüksek tansiyon)Yüksek kolesterol / LDL (kötü kolesterol)Diyabet (şeker hastalığı)Obezite, hareketsiz yaşamAile hikayesi (yakın akranda kalp hastalığı olması)
  • Yaşlanma (erkeklerde 45+, kadınlarda 55+)

♥ Tedavi yaklaşımları: üç ana eksen
Tedaviyi üç başlıkta ele alır:

• Yaşam tarzı değişikliği (temel adım)
• İlaç tedavisi
• Girişimsel tedaviler / revaskülarizasyon (stent, by-pass)

♥ Yaşam tarzı değişiklikleri nelerdir?

• Sigara bırakmak (en kritik adımlardan biri)
• Sağlıklı beslenme (düşük doymuş yağ, yeterli sebze-meyve)
• Düzenli fiziksel aktivite (yürüyüş, hafif egzersiz)
• Kilo kontrolü
• Tansiyon, şeker hastalığı ve kolesterol kontrolü
• Stres yönetimi, iyi uyku

♥ İlaçlarla tedavi temelleri nelerdir?
Önerilen ana ilaç grupları:

• Antiplatelet / antiagregan ilaçlar (aspirin gibi) — damar içi pıhtı oluşumunu engellemeye yardımcı
• Statinler (kolesterol düşürücü ilaçlar) (kolesterol düzeyinden bağımsız ömür boyu kullanımı gerekir)
• Beta blokerler (kalp hızını azaltarak kalbin iş yükünü azaltır)
• ACE inhibitörleri / ARB (damarları gevşetir, kalbi korur)
• Gerekirse nitratlar (göğüs ağrısını hafifletir)
• Bazı hastalarda göğüs ağrısını engellemek için ek ilaçlar

♥ Stent ve by-pass ne zaman düşünülür?
Eğer anjiyografi sonucunda damarlar ciddi tıkanma gösteriyorsa ve semptomlar ilaçla yeterince kontrol edilemiyorsa, damar açma işlemleri düşünülür:

• Perkütan Koroner Girişim (stent): Kasık veya koldan lokal anestezi ile yapılan işlemle kateter yoluyla dar bölgeye stent yerleştirilir
• Koroner Arter By-Pass Grefti (CABG): Açık cerrahi daha çok 3 veya daha fazla damar tıkanıklığında veya stent takılamayacak ana damar tıkanıklarında tercih edilir.
• Bu kararlar her hasta özelinde hastanın genel durumu, damar yapısı ve riskleri göz önünde tutularak önerilir. 

♥ Takip, önleme ve sizin rolünüz!

• Doktor kontrollerinizi düzenli yapın.
• İlaçları tam süre ve dozda kullanın, doktor izni olmadan ilaçları bırakmayın.
• Belirtilerde değişiklik olursa (yeni göğüs ağrısı, artan nefes darlığı) hemen doktora başvurun.
• Aile ve çevrenizi de bilgilendirin — koruyucu yaklaşımlar önemlidir.